اقتصادکوشان؛
در اقتصاد پرنوسان امروز، پدیدهای نوظهور به نام «تورمپریشی» در حال شکلگیری است؛ طوفانی پنهان که نه تنها قیمتها را به هم میریزد، بلکه آرامش ذهن و رفتارهای روزمره مردم را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. این اختلال اقتصادی-روانی، نتیجه نوسانات سینوسی و غیرقابل پیشبینی تورم است که بهتدریج باعث سردرگمی، اضطراب مزمن و تغییرات غیرمنطقی در تصمیمات مالی خانوارها میشود.
تورمپریشی فراتر از تورم معمولی است؛ وقتی قیمتها به شکل نوسانی و غیرقابل پیشبینی افزایش و کاهش مییابند، مردم در پیشبینی آینده دچار سردرگمی میشوند و این سردرگمی، به اضطرابی پایدار تبدیل میشود که رفتارهای مصرفی آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. انبار کردن کالاهای اساسی، کاهش خریدهای ضروری و گرایش به سرمایهگذاری در داراییهای امن مانند طلا و ارز، از واکنشهای رایج در برابر این بحران روانی-اقتصادی است.
گزارشهای رسمی نشان میدهد که نوسانات تورم در سالهای اخیر بین ۲۰ تا ۵۰ درصد متغیر بوده است، که باعث شده برنامهریزی مالی خانوارها با اختلال جدی مواجه شود و اعتماد به ثبات اقتصادی به شدت کاهش یابد. این بیثباتی، واکنشهای هیجانی و محافظهکارانه در بازار ایجاد میکند که خود به تشدید نوسانات و بحرانهای اقتصادی منجر میشود.
از منظر روانشناسی اقتصادی، تورمپریشی باعث افزایش استرس و فشار روانی میشود که سلامت روانی افراد و کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد. اضطراب مداوم ناشی از عدم قطعیت اقتصادی، میتواند به کاهش رضایت از زندگی، افزایش تنشهای خانوادگی و حتی بروز اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب منجر شود.
رفتارهای محافظهکارانه اقتصادی، مانند کاهش سرمایهگذاری و افزایش پسانداز در قالب داراییهای غیرمولد، میتوانند رشد اقتصادی را کند کرده و فرصتهای شغلی را کاهش دهند. این چرخه معیوب، اقتصاد را در وضعیتی ناپایدار نگه میدارد و آسیبهای گستردهای به جامعه وارد میکند.
برای مقابله با این طوفان پنهان، سیاستگذاران باید علاوه بر کنترل نرخ تورم، به کاهش نوسانات بازار و افزایش شفافیت اقتصادی توجه کنند. همچنین، آموزش مالی و حمایتهای هدفمند اجتماعی میتواند به کاهش اثرات روانی تورمپریشی کمک کند و مردم را در مواجهه با این چالش توانمند سازد.
در نهایت، «تورمپریشی» اختلالی است که اگر نادیده گرفته شود، آرامش سبد خرید و ذهن خانوادهها را به خطر میاندازد. شناخت این پدیده و اتخاذ راهکارهای جامع، کلید بازگرداندن ثبات به اقتصاد و سلامت روان جامعه است.
نویسنده: دکتر فرزانه یگانهراد
دکتری مدیریت دولتی
مدرس دانشگاه
کارآفرین برتر کشور در سالهای ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱
پژوهشگر نمونه استان مازندران