حذف چهار صفر از پول ملی؛ راهکار اقتصادی یا تغییر ظاهری؟

طرح حذف چهار صفر از پول ملی ایران، بار دیگر به عنوان بخشی از سیاست‌های اصلاحات پولی بر سر زبان‌ها افتاده است. این اقدام که در علم اقتصاد «ری‌دینومینیشن» نام دارد، در کشورهای مختلف با نتایج متفاوتی اجرا شده است. اما آیا این سیاست می‌تواند گرهی از مشکلات اقتصاد ایران باز کند یا صرفاً تغییر ظاهری واحد پول خواهد بود؟

مزایای حذف چهار صفر از پول ملی

1. سهولت در مبادلات و محاسبات روزمره
کاهش تعداد ارقام در قیمت‌ها و حسابداری، موجب خوانایی و سرعت بیشتر در معاملات خواهد شد.

2. صرفه‌جویی در هزینه چاپ و توزیع اسکناس
با بالاتر رفتن ارزش اسمی اسکناس‌ها، نیاز به چاپ حجم زیاد اسکناس کاهش می‌یابد.

3. اثر روانی مثبت بر ارزش پول ملی
این اقدام می‌تواند بر نگاه عمومی و حتی ارزیابی‌های خارجی نسبت به واحد پول اثرگذار باشد.

4. کاهش خطا در سیستم‌های مالی و بانکی
کوچک‌تر شدن ارقام، مدیریت داده‌ها را ساده‌تر می‌کند.

5. فرصت آغاز اصلاحات اقتصادی گسترده‌تر
در برخی کشورها، حذف صفر همراه با سیاست‌های کنترل تورم، نقطه شروع تغییرات مثبت بوده است.

—

معایب حذف چهار صفر از پول ملی

1. عدم تأثیر بر تورم واقعی
بدون کنترل نقدینگی و اصلاحات ساختاری، این اقدام صرفاً جنبه نمادین خواهد داشت.

2. هزینه بالای اجرایی شدن طرح
تغییر اسکناس، سامانه‌های بانکی، قیمت‌گذاری و آموزش عمومی نیازمند منابع مالی فراوان است.

3. احتمال سردرگمی مردم در دوره گذار
این تغییر ممکن است در کوتاه‌مدت موجب اشتباهات محاسباتی و سوءاستفاده برخی افراد شود.

4. اثر روانی کوتاه‌مدت
اعتماد عمومی ممکن است موقتاً افزایش یابد، اما در صورت نبود اصلاحات اقتصادی، این اثر از بین می‌رود.

5. مشکل در بازنگری اسناد و قراردادهای قبلی
نیاز به تطبیق بایگانی‌ها و اسناد با واحد پولی جدید وجود دارد.

—

تجربه ترکیه نشان داده است که حذف صفر از پول ملی، اگر همزمان با کنترل تورم و اصلاحات پولی باشد، می‌تواند به ثبات نسبی اقتصاد کمک کند. اما تجربه زیمبابوه و ونزوئلا هشدار می‌دهد که بدون مهار تورم، صفرها دوباره بازمی‌گردند.

به بیان دیگر، حذف چهار صفر از پول ملی ایران تنها زمانی موفق خواهد بود که در چارچوب یک بسته جامع سیاست‌های اقتصادی و با همراهی اقدامات اصلاحی در نظام بانکی و مالی اجرا شود.